De Amsterdamse Grachtenrace gaat terug tot 1986. Toen werd de eerste race gevaren onder aanvoering van studenten en docenten van de Hogere Zeevaartschool van Amsterdam. Toen na enkele edities bleek dat het een blijvertje was, is de Stichting Roeisloepen Grachtentocht Amsterdam opgericht. Sinds 1988 organiseren zij de wedstrijd.
De Amsterdamse grachtenrace is voor de roeiers en stuurlieden aantrekkelijk omdat het een relatief lange tocht is, met veel onderbrekingen door bruggen. Door de lange afstand wisselen redelijk open stukken water, waar ingehaald kan worden, en krappere stukken op de grachten elkaar af. Extra uitdagend is dat de route open is voor het andere vaarverkeer, waardoor rekening gehouden dient te worden met de rondvaart en andere vaartuigen. Dit alles bij elkaar levert vaak spectaculaire beelden op de grachten op.
Omdat Amsterdam altijd in beweging is, is ook de route aan verandering onderhevig. Planologische ingrepen in de stad en werkzaamheden aan bruggen en kades, hebben er in het verleden toe geleid dat de race al verschillende start en finishplekken heeft gekend. Zo is er gestart en gefinisht in het Oosterdok, bij het Java-eiland en sinds 2015 bij het Olympisch Stadion.